Stavoren, Nicolaaskerk
|
| Kerk |
|
De éénbeukige kerk is gebouwd in 1860-1861, nadat de westgevel van de oude kerk uit de 16e eeuw door een zware storm was ingestort.
Het betreft een driezijdig gesloten zaalkerk met rondboogvensters en een neoclassicistische ingangsomlijsting, gebouwd op de fundering
van de voormalige kerk. Aan de voorzijde een korte, tweeledige toren. Op de onderste vierkante laag met uurwerk, rust een klokkenstoel
met daar bovenop een ingesnoerde spits. In deze geveltoren hangt een door Hans Falck gegoten klok uit 1629.
Het interieur is eenvoudig en herbergt weinig oude elementen. Alleen de kansel dateert uit de 17e eeuw. Het wordt overkoepeld door een houten tongewelf. De kerkzaal biedt plaats aan ongeveer 250 kerkgangers die plaats kunnen nemen op de houten banken achter in de kerk of de stoelen die voor in de kerk staan. Aan de zijgevel van de kerk hangen een viertal domineesborden met de namen van de dominees die tot op heden predikant in Stavoren zijn geweest. In 2009 is het interieur gerestaureerd waarbij o.a. de vloer, de banken en de lambrisering werden opgeknapt. In december 2009 is de kerk weer in gebruik genomen. Dankzij het oudste orgel van Fryslân wat in deze kerk aanwezig is, is de kerk een rijksmonument. |
| Orgel |
| 1786 |
| Twee plaatselijke timmerlieden, Wiebe Meijes en Meije Wiebes, bouwen het orgel. Ze maken daarbij gebruik van 17e eeuws pijpwerk en onderdelen van de kas van een voormalig orgel dat vermoedelijk dateert uit de 16e eeuw. |
| 1788 |
| Johannes Sporeman uit Franeker herstelt het orgel, waarvan de kwaliteit vanaf de bouw al te wensen over laat. Hij verving de Quint 6' van het Hoofdwerk door de Roerfluit 4' van het Rugwerk, en plaatste op het Rugwerk een Tertiaan. |
| 1819 |
| Albertus van Gruisen uit Leeuwarden herstelt het orgel. |
| 1860 |
| Door instorting van een deel van de kerk wordt het orgel gedemonteerd door Eeltje Sjoerds Ypma uit Bolsward. |
| 1862 |
| N.A.G. Lohman uit Groningen bouwt het orgel opnieuw op in de herbouwde (huidige) kerk. De kerkvoogdij verkoopt de drie beelden die voorheen op het orgel stonden, maar nu niet meer pasten, aan de kerkvoogdij in Koudum. Daarvoor in de plaats worden drie kleinere beeldjes geplaatst. |
| 1882 |
| Eeltje Sjoerds Ypma uit Bolsward vervangt 4 spaanbalgen door een magazijnbalg met schepbalgen. |
| 1901-1903 |
|
Fa. L. van Dam en Zonen uit Leeuwarden voert een ingrijpende vernieuwing uit: • het grote front wordt van drie bekroningen voorzien • de HW-lade wordt vernieuwd • de mechanieken van het HW worden vernieuwd • de registerknoppen worden verplaatst en vernieuwd • vrijwel al het binnenpijpwerk wordt vervangen door ander pijpwerk • de dispositie wordt gewijzigd • er wordt een aangehangen pedaal van 20 tonen toegevoegd • de dispositie wordt gewijzigd Op 5 juli 1903 neemt men het orgel weer in gebruik. Bij de ingebruikname wordt het bespeeld door de orgelmaker Pieter van Dam. |
| 1964 |
|
Fa. H. Spanjaard uit Haarlem voert een technische restauratie uit: • walsbord RW vernieuwd • nieuw aangehangen pedaal geplaatst van 30 tonen inclusief nieuw pedaalwalsbord en een nieuwe orgelbank • de zwarte verf van de orgelkassen wordt verwijderd |
| 2003-2004 |
|
Fa. Bakker & Timmenga uit Leeuwarden restaureert het orgel onder advies van Jan Jongepier: • volledig herstel van alle oude delen • een pedaalklavier van Van Dam (1897, 27 tonen) wordt geplaatst, afkomstig uit de hervormde kerk te Zoelen • er worden nieuwe walsborden in Van Dam-stijl op het RW en Ped geplaatst • de balg wordt verplaatst • de frontpijpen worden gefoelied en de labia worden voorzien van nieuw bladgoud • op het RW wordt een Quintfluit 3' toegevoegd op een gereserveerde sleep • er wordt een nieuwe orgelbank geplaats door plaatselijke vrijwilligers bijgewerkt |
| Dispositie |
| Hoofdwerk, C - c''' | Rugwerk, C - c''' | ||||||
|
Bourdon Prestant Holpijp Violoncel Octaaf Roerfluit Quint Octaaf Mixtuur Trompet B D |
16' 8' 8' 8' 4' 4' 3' 2' 1-3 st. 8' |
Holpijp Viola disc. Prestant Fluit d'Amour Quintfluit Gemshoorn |
8' 8' 4' 4' 3' 2' |
||||
| Pedaal, C - d' | Werktuigelijke registers | ||||||
| Aangehangen |
Klavierkoppel Tremulant |
||||||
| Geschiedenis over kerk en orgel |
| Verteller | : | Jan Jongepier (1941-2011) |
| Duur | : | 9 minuten en 25 seconden |
| Bron | : | Radio opname Omrop Fryslân uit 2005 |
| Improvisatie over Lied 109 LbK |
| Organist | : | Jan Jongepier |
| Duur | : | 7 minuten en 17 seconden |
| Bron | : | Radio opname Omrop Fryslân uit 2005 |